<p class="MsoNormal" style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; TEXT-INDENT: 27pt; mso-char-indent-count: 2.25;"><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;">《晋书<span lang="EN-US">·</span>阮籍传》:<span lang="EN-US">“</span>阮籍,字嗣宗,陈留尉氏人也。父瑀,魏丞相掾,知名于世。籍容貌瑰杰,志气宏放,傲然独得,任性不羁,而喜怒不形于色。或闭户视书,累月不出;或登临山水,经日忘归。博览群籍,尤好《庄》《老》。嗜酒能啸,善弹琴。当其得意,忽忘形骸。<span lang="EN-US">”</span>建安十五年庚辰(公元<span lang="EN-US">210</span>年)生,景元四年癸未(公元<span lang="EN-US">263</span>年)卒。阮籍的作品应该较多,《隋书<span lang="EN-US">·</span>经籍志》有:<span lang="EN-US">“</span>魏步兵校尉《阮籍集》十卷<span lang="EN-US">”</span>之说,流传至今的作品数量也不少。我所拿到的上海古籍出版社<span lang="EN-US">78</span>版《阮籍集》分上下两卷,上卷为文,下卷为八十二首诗《咏怀诗》以及《咏怀》《诗》二首。而《昭明文选》中收入的并不是很多,李善在第一首<span lang="EN-US">“</span></span></span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">夜中不能寐,起坐弹鸣琴。薄帷鉴明月,清风吹我衿。孤鸿号外野,朔鸟鸣北林。徘徊将何见?忧思独伤心</span><span class="body1"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;">”</span></span><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;">后注曰:</span></span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">嗣宗身仕乱朝,常恐罹谤遇祸,因兹发咏,故每有忧生之嗟。虽志在刺讥,而文多隐避。百代之下,难以情测,故粗明大意,略其幽旨也。或许这也是萧统没有过多收录阮籍诗的原因。</span><span class="body1"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;"></span></span></p><p></p><p></p><p><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;"><font face="Arial"> </font>以前曾看过一篇文章,论及中国历史中三个文人个性最为开放与自由的时代:春秋战国时期,魏晋时期和元朝(记忆力有限,具体分析难以详述)。钱穆在《国学概论·魏晋清谈》中讲到:“东汉之季,士厌于经生章句之学,四方学者,荟萃京师,渐开游谈之风。至于魏世,遂有“清谈”之目。及正始之际,而蔚成风尚。”正始为曹芳的一个年号,公元<span lang="EN-US">240</span>年至公元<span lang="EN-US">249</span>年,这时候的阮籍正值中青年,所谓“竹林诸贤,闻声继起”也。在封建时代,这样的无视礼法、特立独行的风气定然为当世所不容。“此三百年间(这里的三百年间应该指正始至隋之间)之风气,自古学者,率致轻蔑之意,且盛加非难,甚则以谓乃五胡之乱所由兴焉。”(《国学概论》)之语也可见后世学者,当然这里所说的是“正统的学者”对“清谈”之风的态度了,甚至把五胡之乱都联系上了,不得不佩服“学者们”的想象力。<personname wst="on" productid="钱穆"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>钱穆<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生对这种风气和思想最后的总结可谓精辟:今魏晋南朝三百年学术思想,亦可以一言蔽之,曰“个人自我之觉醒”是已。现在,我把<personname wst="on" productid="吕思勉"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>吕思勉<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生的一些见解(《两晋南北朝史》,上海古籍出版社,<span lang="EN-US">2005</span>年<span lang="EN-US">11</span>月一版一印)也录入,以供读者参考:</span></p><p><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;"> </span><font face="仿宋_GB2312"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312; mso-hansi-font-family: 宋体;">玄学之大功,在于破除拘执。其说之最要者,为贵道而贱迹。道者今所谓原理,迹则今所谓事实也。前此之言治者,率与模放(疑“放”有误)古人之形迹,自经玄学家之摧破,而此弊除矣。然人之善恶,实因其所处之境而不同。日与人相荡相</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: 楷体_GB2312;">劘</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312; mso-hansi-font-family: 宋体;">者,人事固较天行为尤切。前此经世之家,欲举社会组织解弦更张之,其所操之术或疏,而谓非解而更张,无以为治,其说固未尝误。而承新莽败绩之后,人莫敢言治本之计,徒欲移易人性,以求臻于上理。玄学之家。已有此蔽,继以佛学,其蔽愈深。宋世理学,力辟二氏,此见亦未能改,遂至冥冥千年,视社会一时之组织为天经地义而不可变焉,屡变无成,实由于此。此则深可叹惋者矣。</span></font></p><p><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312; mso-hansi-font-family: 宋体;"> </span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;">因此,阮籍在一生中都是被当作“异类”来看的,能理解他的人寥寥无几,他看不惯时事,却不能直接抒发自己的情感,只能“</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">虽志在刺讥,而文多隐避</span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;">”。阮籍并不是不想入世,《晋书·阮籍传》:“<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">籍本有济世志,属魏、晋之际,天下多故,名士少有全者,籍由是不与世事,遂酣饮为常。</span></span>”可见阮籍只是在逃避现实。“<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">钟会数以时事问之,欲因其可否而致之罪,皆以酣醉获免。</span></span>”,这正是阮籍的“聪明”之处。再来看一下《晋书》中阮籍的另一件事情:<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">帝引为大将军从事中郎。有司言有子杀母者,籍曰:<span lang="EN-US">“</span>嘻!杀父乃可,至杀母乎!<span lang="EN-US">”</span>坐者怪其失言。帝曰:<span lang="EN-US">“</span>杀父,天下之极恶,而以为可乎?<span lang="EN-US">”</span>籍曰:<span lang="EN-US">“</span>禽兽知母而不知父,杀父,禽兽之类也。杀母,禽兽之不若。<span lang="EN-US">”</span>众乃悦服。<personname wst="on" productid="吕思勉"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>吕思勉<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生</span></span>《两晋南北朝史》<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">也引用了这段话,但紧接着的<span lang="EN-US">“</span>前言由衷之词,后语则随顺世俗耳<span lang="EN-US">”</span>等文字让我有些困惑,何为<span lang="EN-US">“</span>前言<span lang="EN-US">”</span>,何为<span lang="EN-US">“</span>后语<span lang="EN-US">”</span>?</span></span></span></p><p><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;"><span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;"> </span></span></span><font face="仿宋_GB2312"><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312;">前言由衷之词,后语则随顺世俗耳。此与孔融</span></span><span class="body1"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; mso-fareast-font-family: 楷体_GB2312; mso-ascii-font-family: 楷体_GB2312;">“</span></span><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312;">父之于子,当有何亲</span></span><span class="body1"><span lang="EN-US" style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; mso-fareast-font-family: 楷体_GB2312; mso-ascii-font-family: 楷体_GB2312;">”</span></span><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312;">之说,皆疾世俗所拘执,所谓道者悉非道而然。名士逾越礼法,盖亦有所激,不忍随俗而出此也。然方内之士,则以为伤化败俗疾之若仇矣。</span></span></font></p><p><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 楷体_GB2312;"> </span></span><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;">看<personname wst="on" productid="吕思勉"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>吕思勉<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生的这段文字,似乎<span lang="EN-US">“</span>嘻!杀父乃可,至杀母乎!<span lang="EN-US">”</span>为<span lang="EN-US">“</span>前言<span lang="EN-US">”</span>,<span lang="EN-US">“</span>禽兽知母而不知父,杀父,禽兽之类也。杀母,禽兽之不若。<span lang="EN-US">”</span>为<span lang="EN-US">“</span>后语<span lang="EN-US">”</span>。而<span lang="EN-US">“</span>由衷之词<span lang="EN-US">”</span>的意思是<span lang="EN-US">“</span>按自己的方式说出来的话<span lang="EN-US">”</span>,<span lang="EN-US">“</span>随顺俗世<span lang="EN-US">”</span>的意思是<span lang="EN-US">“</span>按俗世的方式进行表达<span lang="EN-US">”</span>,这样才能与孔融<span lang="EN-US">“</span>父之于子,当有何亲<span lang="EN-US">”</span>之说以及<span lang="EN-US">“</span>道者悉非道而然<span lang="EN-US">”</span>相合。<span lang="EN-US">“</span>疾之若仇<span lang="EN-US">”“</span>怪其失言<span lang="EN-US">”</span>也表明了阮籍在当时的处境。因此,如前面所说,阮籍的醉酒癫狂正是他的<span lang="EN-US">“</span>聪明<span lang="EN-US">”</span>之处,而他青眼相待的嵇康则被斩。</span></span></p><p><span class="body1"><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black;"> </span></span><span style="FONT-SIZE: 12pt; COLOR: black; FONT-FAMILY: 宋体;">现在似乎可以来讨论一下《晋书》中“<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">尝登广武,观楚、汉战处,叹曰:<span lang="EN-US">‘</span>时无英雄,使竖子成名!<span lang="EN-US">’</span></span></span>”的“竖子”究竟为何人。看到不少解释,有人也为此写出了长篇论文,说“竖子”为刘邦的人不在少数。近日读《东坡志林》,里面也提到此事,东坡曰:“伤时无刘项也,竖子指魏晋闲人耳!”又曰:“嗣宗虽放荡,本有意于世,以魏晋闲多故,故一放于酒,何至以沛公为竖子乎?”吾思及<personname wst="on" productid="吕思勉"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>吕思勉<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生“方内之士,<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">则以为伤化败俗疾之若仇矣</span></span>”“<span class="body1"><span style="mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-ansi-font-size: 12.0pt;">疾世俗所拘执,所谓道者悉非道而然</span></span>” <personname wst="on" productid="和钱穆"></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>和钱穆<personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname><personname></personname>先生“此三百年间之风气,自古学者,率致轻蔑之意,且盛加非难,甚则以谓乃五胡之乱所由兴焉。”之语,深信东坡之说。<span lang="EN-US"><p></p></span></span></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p><p></p>
[此贴子已经被作者于2006-9-21 18:27:46编辑过] |